LÂSIYYEMALAR


Onuncu Sözün bir cihette esasi ve Yirmi Sekizinci Sözün Arabî ikinci makamidir.


Kâinatin bütün zerrati, müçtemian ve münferiden, lisan-i acz ve fakr ile vücub-u vücud ve vahdetine sehadet ettikleri Sâni-i Hakîme hamdler, senâlar, sükürler olsun. Ve kâinatin tilsimini açip, âyâtini kesif ve beyan eden Resulü ile âl ve ashabina ve sair enbiya ve mürselîn ihvanina ve ibâd-i sâlihîne salât ve selâmlar olsun.
Arkadas! Tabiat ve esbab, bazi insanlara sükür kapisini kapatip sirk ve küfür kapisini açmistir. Halbuki, sirkin temeli sayisiz muhalâttan kurulmus oldugundan haberleri yok. O muhalattan bir taneyi beyan edeyim ki, sirkin ne kadar fena bulundugunu kör gözleriyle görsünler. Söyle ki:
Sirk sahibi, cehalet sarhoslugunu terk ve ilim gözüyle küfrüne baktigi zaman, o küfrü Imân ve iz'an edebilmek için, bir zerre-i vahideye bir ton agirliginda bir yük yükletmeye ve her zerrede sayisiz matbaalari icad edip tabiat ve esbabin eline vermeye ve bütün masnuatta bütün san'at inceliklerini tabiata ders vermeye muztar ve mecbur olur. Zîra, hava unsurundan, meselâ, herbir zerre, bütün nebatlar, çiçekler, semereler üstünde konup bünyelerinde vazifesini yapmak salâhiyetindedir. Eger bu zerreler, yaptiklari vazifelerde memur olup Cenab-i Hakkin emir ve iradesine tâbi olduklari kâfirâne inkâr edilirse, o zerre herhangi bir bünyeye girse, o bünyenin bütün cihazatini, keyfiyetiyle tesekkülünü bilmesi lâzimdir. Bu bilginin o zerrede bulunmasini ancak o kâfir itikad edebilir.
Maahaza, bir semere, bir secerenin bir misal-i musaggaridir. Ve o semeredeki çekirdek, o secerenin defter-i a'mâlidir. O agacin tarih-i hayati o çekirdekte yazilidir. Bu itibarla, bir semere secerenin tamamina, belki o secerenin nev'ine, belki küre-i arza nâzirdir. Öyleyse, bir semerenin san'atindaki azamet-i mâneviyesi, arzin cesameti nisbetindedir. O zerreyi, san'atça hâvi oldugu o azamet-i mâneviyeyle bina eden, arzi haml ve bina etmekten âciz olmayacaktir. Acaba o kâfir münkir, kalbinde böyle bir küfrü tasimakla, akil ve zekâ iddiasinda bulunmasi kadar bir ahmaklik var midir?