1- Tartışma hasede yol açar

Hadis-i şerifte (Hased ateşin odunu yediği gibi hasenatı yer) buyuruldu.
(İ.Mace)
Tartışmada galip gelen de mağlup olan da zararlıdır. Mağlup olana (Falanca
senden daha ileri görüşlüdür) denince galip gelene haset etmeye başlar.
Tartışmada galip gelen kimse kendini üstün görmeye başlar. (Falanca kendi
yoluna girmek için beni davet etmişti. Fakat kendisi hakkı görünce bizim
yolumuza girmeye mecbur kaldı) der kendini üstün görmeye çalışır. Hadis-i
şerifte (ü teâlâ kibredeni alçaltır tevazu edeni yükseltir)
buyuruldu. (Taberani)


2- Hakkı küçük görmeye sebep olur

Tartışmacı kendini üstün görme hastalığından kurtulamaz. Her zaman
kendisinin hakim olmasını ister. (Niye hep kendin konuşuyorsun) diyenlere
(Biz böyle davranmakla ilmin izzetini koruyoruz) der. Hasmının
bildirdiklerine önem vermez onun delillerini küçük görür. Hadis-i şerifte
buyuruldu ki:
(Hakkı küçük görmek kibirdendir.) [İ.Gazali]


3- Kin tutmaya yol açar

Kendi fikrinin kabul edilmediğini gören tartışmacı karşısındakine kin
besler bazen ömür boyu onu affetmez. Kin bir felakettir. Hadis-i şerifte
(Mümin kinci olmaz) buyurulmuştur. (İ.Gazali)


4- Gıybete sebep olur

Tartışmacı hasmının sözlerini naklederek (O şöyle dedi ben şöyle cevap
verdim) diyerek kendini gıybetten kurtaramaz. Her ne kadar hasmının
söylediği sözleri doğru olarak nakletse bile maksadı onun acizliğini
göstermek olduğu için hasmı da bu konuşmalardan razı olmayacağına göre
sözleri gıybet olur. Halbuki ü teâlâ gıybet etmeyi ölü eti yemeye

benzetmiştir.


5- Övünmeye sebep olur

Tartışmacı galip gelirse kendini övmekten kurtaramaz. (Şu delilleri
getirerek onu susturdum) diye kendini över. Halbuki (Çirkin olan doğru
kişinin kendini övmesidir) denilmiştir. ü teâlâ da kendimizi övmekten
bizi men ederek (Elbette kendini beğenip övünen hiç kimseyi sevmez)
buyurmaktadır. (Lokman1
Arkadaşını mağlup etmekle övünen bir cemiyette kardeşliğin tesisi mümkün
olur mu? Övünmek başkasını hakir aşağı görmekten ileri gelir. Halbuki
hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Din kardeşini hakir görmek kötülük olarak yeter.) [Müslim]


6- Kusur araştırmaya sebep olur

Tartışmacı hasmını yenmek için onun gizli kusurlarını araştırmaktan kendini
alamaz. Nerede ne demiş diye araştırır. Halbuki ü teâlâ tecessüs
etmeyi yani başkalarının kusurlarını araştırmayı men etmiştir. Tartışmacı
hasmının bedeni kusurlarını imâ ile de olsa söyler. Mesela; hasmı gözlüklü
ise (Bu gerçekler gözlükle görülmez gerçeği görmek için gözlük kâfi
değildir) diyerek hasmının gözündeki kusurunu bedeni kusurlarını ilmi
noksanlığı için bir özür sayar.


7- Zarara sevinmeye sebep olur

Tartışmacı hasmının yenilerek kötü duruma düşmesine sevinir.
Halbuki hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Kendisi için sevdiğini din kardeşi için sevmeyen kâmil mümin olamaz.)
[Buhari]


8- Nifaka riyaya yol açar

Tartışmacı zahiren hasmına sevgi gösterir. O ise bu sevgisinin yalan
olduğunu bilir. Bu ise nifaktır münafıklık alametidir. Tartışmacı halkın
gözüne gönlüne girebilmek için bazen demagojiye sapar. Halka yaranmak ise
riyadır. Hadis-i şerifte (Riya küçük şirktir) buyuruldu. (Taberani)
Dil ile sevgi gösterip kalben bir mümine buğzeden lanete müstehak olur.


9- Hakkı kabul etmemeye sebep olur

Tartışmacının nefret ettiği şey hakkın hasmının ağzından çıkmasıdır.
Halbuki hakkı kabul etmemek büyük felakettir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(ü teâlânın en sevmediği kimse hakkı kabul etmekte inat edendir.)
[Buhari]

10- İnada sebep olur

İnat karşımızdakini aşağı görmeye ondan nefret etmeye ona düşmanlık
beslemeye yol açar. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Din kardeşine itiraz etme boş konuşma [üzücü] şaka yapma ve verdiğin
sözden cayma!) [Tirmizi

(alıntı