Çocuğun zihinsel gelişimini destekleyen beceriler nelerdir?
* Algılama (Dikkat)
* Kavramları ve Bilgileri Öğrenme
* Hatırlama
* İfade Etme (Dili kullanarak, konuşarak, taklitle, resimle, yazarak vs..)
* Sorun Çözme (Mantık yürütme)
1 - Algılama
İdrak etme ve anlama demektir. Çocuğun dikkatini yoğunlaştırabilmesini öğretmek ve sağlamak konusunda anne babanın elinden geleni yapması, temel ebeveynlik görevlerindendir. Peki, çocuğun algılamasının gelişmesi için ne yapılmalıdır?
* Çocuğa ortam hazırlamak... Çocuğunuzun yeni bir şeyler öğrenebilmesi, daha doğrusu tecrübe kazanabilmesi için sizinle ve arkadaşlarıyla oynayabileceği bir ortam hazırlamak. Bunu onunla uzun süreler zaman geçirerek başarabilirsiniz. Yeter ki ona zaman ayırabilin.
* Biliyorsunuz ki algılama 5 duyu organıyla yapılır. Çocuğun 5 duyu organını iyi ve sıhhatli bir şekilde kullanabilmesi gereklidir. Çocuğun algılamada zorluk çekmemesi ve etrafındakileri fark edebilmesi için 5 duyu organını (görme, duyma, koklama, dokunma, tat alma) sağlıklı bir şekilde kullanıp kullanamadığını kontrol ettirmeniz gerekir. İyi duyamayan ya da tahtayı iyi göremeyen bir çocuk, dersleri anlayamayacak, bu da ders notlarının düşmesine ve performans kaybetmesine neden olacaktır.
2 - Kavramları ve bilgileri öğrenme
Önce oyun ortamlarıyla başlayan bu öğrenme trafiğine bilgiler katıp çocuğu gerçek hayata yönlendirebilmek... Onunla çarşıyı gezmeniz, markette alışveriş yapmanız, hastaneye gidip hasta ziyaretinde bulunmanız, ona, sizin düşündüğünüzden de fazla şey katacaktır.
Bunları yaparken;
* Önce gördükleri hakkında konuşup düşüncelerini sorun.
* Sonra bu düşüncelerini yazıya dökmelerini ve resimlerini çizmelerini isteyin.
* Gittikleri yerlerin büyük- küçük, güzel- çirkin, tatlı- acı gibi farklı özelliklerini istişare ediniz ki, hayatta karşılarına çıkabilecek farklılıklara şimdiden hazırlıklı olsunlar.
3- Öğrendiklerini hatırlaması
Unutmayın ki, yapılan araştırmalar, insanların üzüldüklerinde ve sevindiklerinde ya da hissettikleri şeyleri yaptıklarında, bunları hiçbir zaman unutamadıklarını saptamışlardır. Özellikle, aşağıdaki 3 önemli durumda;
1- Ölüm,
2- Doğum,
3- Cinsellik.
Bu nedenle, hayatın her anında olduğu gibi, bu 3 durumda da;
* Çocukların düşüncelerini, isteklerini, yaşadıklarını anlatabilmeleri için onlara fırsat verin.
* O an yaşadıkları ya da anlattıkları olaylar hakkında, daha önceki yaşadıklarını hatırlatın.
* Bu iki deneyim arasındaki farkı sorun ve anlayıp anlayamadıklarını kontrol edin.
* Kendileriyle birlikte yaşlarına göre hikâyeler okuyun. Onlara sorular sorun. Ve onlardan, hikâyeyi kısaca anlatmalarını isteyin. (Tabi ki bağırıp çağırıp hakaret etmeden)
4- İfade etmesini sağlamak
Yaşadığı olaylarla ilgili, onları önemsediğini hissettirerek sorular sormak ve aldığı cevapları dinleyebilmek gerekir.
Örneğin, dışarıda yağmur yağıyor. Anne veya baba bağırıyor. "Bak oğlum (kızım), yağmur yağıyor, şemsiyeyi al." Çocuk almayacağını söyleyince, "Aptal! Zaten hep burnunun dikine gidersin! " diye bağırıyorlar. Halbuki çocuk şemsiyeyi almak istemediğinde, "Şemsiyeyi almazsan ne olur sana?" demek, çocuğun şemsiyeyi almadığında başına gelecekleri düşünmesine neden olur.
* Anne babanın düzgün bir şekilde konuşması çok önemlidir.
* Birlikte, özellikle geceleri, masal okunmalıdır.
* Kelime oyunları oynanmalıdır.
* Özellikle, "şunu getir, bunu ver" gibi belirsiz ifadelerden kaçınılmalıdır. Örneğin, çocuğun kazağını isterken "şunu ver" yerine, "kırmızı kazağını verir misin" denmelidir.
* Özellikle, onunla bol bol konuşmak. (Tabi ki konuşmak istediği zamanlarda.) Örneğin, yolda yürürken ağaçlar, gökyüzü, mağazalar hakkında vs...
* Unutmayın k, her dönemde muhakkak onlar soru soracaktır. Onlarla alay etmeden ve üfleyip püflemeden sorularına cevap vermek gerekir.
* Doğru cevaplar vermek...
* Yaşına uygun cevaplar vermek... Abartmadan, anlayabileceği bir dilden, basit kelimeler kullanmak...
* İstediğinden ve beklediğinden daha fazla şeyler söylememek. Çünkü fazlası kafalarını karıştırabilir. Sonra işin içinden çıkamazlar.
* "Tamam, sonra konuşuruz, sor, geç" demeden lütfen sorularını cevaplayın. Sizden cevap alamayan çocuk onu muhakkak başkalarına soracak ve belki de çok uygunsuz ve mesnetsiz cevaplar alacaktır.
* Söylediği yanlış kelimeleri düzeltmek yerine, doğru olan kelimeyi ona tekrarlatmak daha doğru olacaktır.
5- Sorun çözmek, mantık yürütmek
Ona kendi sorununu çözmek konusunda fırsat verin. Ama öyle aileler var ki, nerdeyse ellerinden gelse, çocuklarının yerine sınava girecekler.
Çocuklara, sorunla yüz yüze geldiğinde, çözüm yerine çözüm yolunu anlatacak ipuçları verin.
Kaynak: Gülser Sümeyye Bağlar
Alıntı
Cevap: Zihinsel gelişim
