İslam tarihçileri, genellikle farklı fıkıh sistemlerini "mezhep", siyasete ve inanca aitleri de "fırka" olarak adlandırıyorlar. Fıkıh, İslam'da bütün hukuk, ahlak ve siyaseti içine almak üzere çok geniş sahayı kapsıyor. Bu da, mezheplerin toplum yaşamında ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor.

İslam toplumunda siyasal nedenlerle ortaya çıkan ilk iki mezhep ya da fırka, Şia ile Hariciye mezhepleridir. Bunları Cebriye, Mutezile ve Mürcie takip eder. Bu akımlar karşısında, Ehl-i Sünnetin (Hz. Muhammed'e sav. inanan) inanç ve uygulamalarını içeren Selefiye, Eş'ariye ve Maturidiye adıyla üç inanç mezhebi gelişir. Ehl-i Sünnet içindeki fıkhi yani bilimsel amaçlarla Kuran'a uygun olarak kurulan mezhepler ise Hanefilik, Malikilik, Şafiilik ve Hanbelilik adını taşır. Bu mezhepler imanın ve islamın esas hükümlerinde birleşiyor; ayrıldıkları noktalar ise ibadetin şekli ile ilgili bazı hükümlerdir..

İslamiyet'te Hz. Muhammed (sav) zamanında mezhep yoktu. Bunun en önemli nedeni, henüz yeni müslüman olanların Kur'an'ın ayetlerine olduğu gibi inanmaları ve Peygamberimiz (sav) hayatta olduğu için takıldıkları konuları doğrudan ondan öğrenme imkanlarının olmasıydı.
Sonrasında dini olmayan.,siyasi ve idari konulardaki yaşanan fikir ayrılıkları bu konuda sıkıntılı ve olumsuzluk içeren gelişmelere sahne olmuştur ve bu bazı bölünmeleri beraberinde getirmiştir..

"Din, temel vahiyleri bakımından global ve geneldir. Oysa ki insanlık renk, ırk, bölge ve zaman perspektiflerine göre binlerce eğilim, meşrep ve zevk ortaya koyar. Dinin vahye dayalı çatısına dokunmamak şartıyla bu eğilim ve meşreplere cevap vermek hayatın icaplarındandır. Aksi halde dini, insan hayatına maletmek mümkün olmaz. Bilim ve düşüncenin gelişmesi, dinin değişen hayat şartlarına ve yeni tekamül boyutlarına cevap vermesi ; Sünnet-i seniyye çizgisinden ölçüsünü alan içtihadlarla mümkün olur."

Fıkıh kelime anlamı itibarı ile ; İslam hukukuna ait ilmi bilmek anlamak demektir..
İbadet.,muamele.,izin.,yasak ve cezalara dair dini hükümleri belirliyen ilme Fıkıh ilmi denilmektedir..Fıkh ilmine ait içtihadlar 4 ESASA dayandırılır.,bunlar ;KUR'AN.,SÜNNET.,İCMA-İ ÜMMET ve KIYAS olarak 4 delil ve 4 esastır..
İşte bu 4 esas delille hüküm çıkarma yetkisi ve ruhsatı ;Fıkıh ilminde fakih (anlayışı derinleşen)alimlerindir..Fakih in çoğulu Fukaha.,Fukahanın en yüksek mertebesine ise Müctehid ismi verilmektedir..

FIKHİ MEZHEPLERiN doğuşu hakkında kısa bir yorum ;
"Hz. Peygamber'in (sav) vefatından sonra dava arkadaşları (sahabeler) tebliğ.,temsil ve başka nedenlerle çeşitli İslam ülkelerine gittiler ve bu ülkelerde farklı örf ve adetlere sahip halklarla karşılaştılar. Bu şehirlerde hem hakim, hem vali hem de öğretmen konumundaydılar. Birbirlerinden çok farklı törelere sahip insanlar içinde yaşamalarının yanısıra bilgi, zeka ve kavrayış bakımından da aralarında fark olduğu için karşılaştıkları yeni meseleler karşısındaki yorumları da doğal olarak farklılık gösteriyordu. İşte, bunların çevresinde toplanan öğrencileri daha sonra içtihat yapmaya (Kuran ve hadislere anlam vermeye), kapalı olan meseleleri çözmeye çalıştılar. Böylece fıkhi mezhepler doğmaya başladı."
İTİKAT MEZHEPLERİ hakkında kısa bir yorum ;
"İslamiyet'in bildirdiği esaslara nasıl inanmak gerektiğini açıklayan görüş sistemlerine itikat mezhepleri denir. İtikat konusunda Ehl-i Sünnet mezhebi ve Ehl-i Bid'at mezhebi olmak üzere iki mezhep vardır. Ehl-i Sünnet, Hz. Peygamber'in (sav) yolundan gidenler ve o yoldan hiç sapmayanlar demektir. Ehl-i Bid'at ise, Hz. Peygamber'in (sav) öğrettiği hükümleri, Kuran'ın emirlerini kendi arzuları çizgisinde yorumlayan, sünnet yolundan sapan kimselerdir. Ehl-i Sünnet'in dayanağı "Kitap" ve "Sünnet"tir ve Selefiyye, Matüridiyye ve Eşariyye olmak üzere üç kola ayrılır."