Karbon monoksit renksiz zehirlenemeler ölümle sonlanabilir.







Tehlike kaynakları



- Kapalı ortamda meydana gelen yanmalar (açık ocaklar bacasız gaz sobaları gibi).



- Isıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta (havagazlı kok kömürlü v.b.) yanma sırasında oluşur.



- Karbon monoksit yangın ve patlamalarda çıkan dumanlarda vardır.



- Motorların ekzos gazlarında vardır (benzinli motorlarda çok motor onarım ve bakım işlikleri bu bakımdan tehlikelidir. Ayrıca:



- Yanlış yapılmış ve defektli her tür ısıtma sistemleri



- Açık ocaklar



- Karbon monoksitli gazların üretimi



- Tünel



- Kimya endüstrisinde karbon monoksit kullanılan işlemler başlıca tehlike kaynaklarıdır.







Etki Şekli



Karbon monoksidin zehirli etkisi hemoglobine (Hb) (kanda oksijen taşıyan eritrositlerin (kırmızı kan hücrelerinin) içeriğinde bulunan bir madde) oksijene göre çok daha fazla bağlanmasından kaynaklanır. Ortaya çıkan karboksihemoglobin (CO-Hb) hipoksemiye neden olur. Bu birleşme geri dönüşümlüdür yani ayrılabilir.







Karbon monoksidin hemoglobine olan bağlanma kapasitesi oksijeninkinden ortalama 300 kez daha güçlüdür. CO-Hb bileşiminin tüm vücut genelindeki durumu zehirlenmenin derecesini belirler. Bu da şu etkenlere bağlıdır:



- Soluk alma havasındaki CO konsantrasyonu



- Solunum dakika hacmi



- Hemoglobin miktarı.







Zehirlenme (Akut)



Hemoglobinin % 20si CO-Hbe dönüştükten sonra belirtiler giderek şiddetlenir:



- başağrısı



- baş dönmesi



- bulantı



- taşikardi ve kan basıncı yükselmesi



- bazen pektanjinöz yakınmalar



- kulak çınlaması



- dalgınlık



- genel bitkinlik



- apati



- bazen kas kranpları



- cildde kiraz kırmızısı renk



- bilinç kaybı (% 50 CO-Hb oluşumunda)



- Ölüm (% 60-70 CO-Hb oluşumunda)







Kronik Sağlık Bozukluğu



Düşük miktarlarda uzun süre maruziyete bağlı zararları öncelikle merkezi sinir sistemi ve kalpte ortaya çıkar.Dar anlamda kronik karbon monoksit zehirlenmesi tartışmalıdır. Ne var ki psikolojik ve sinirsel bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Akut zehirlenmelerinin bıraktığı sekeller de bunlara katılabilir.



- Uyku



- görme ve konuşma bozuklukları



- kalpte aritmiler miyokard zararları.







Özel Laboratuvar Testleri



Kanda karboksihemoglobin (normalde kandaki Hbnin % 1i COHbdir eksitus: % 60-70)



Solunum (dışarı verilen) havasında karbon monoksit.







İlk Yardım



- kazada yerinden uzaklaştırma temiz havaya çıkarılmalıdır



- suni solunum



- gerekirse entubasyon



- oksijen verilir



- solunum ve dolaşıma yardımcı ilaçalr verilir



- hasta sıcak tutulmalıdır.



Suni solunum ve gerekirse kalp masajı uzun süre yapılmalıdır.







Karbon monoksitle ilgili bazı teknik bilgiler:







Formülü : CO



Rölatif Molekül ağırlığı : 281



Kaynama noktası : -1915C



Ergime noktası; : -205°C



Yoğunluk (0°C) : 125 g/It.



Buhar yoğunluğu (hava = 1) : 097



MAK değeri: 50 ppm (sm3/m3)= : 55 mg/m3