“Hârikulâde” kelime olarak âdeti,âdet olanı yakıcı,fevkalâde/olağanüstü, eşi-benzeri olmayan, şaşırtıcı gibi manalara gelmektedir. Harikulâde şeyler, tamamen Allah'ın kudreti, lutuf ve yardımı ile olur. Kulun herhangi bir tesiri yoktur. Çalışmak veya gayret sarf etmekle elde edilemez.

İlm-i Kelâm’a göre harikulâde olan şeyler beştir:

1. Mu’cize: Hak peygamber olduğunu söyleyen zat tarafından yapılan, onun doğruluğunu bildiren, insanları hayran bırakarak iman etmelerini sağlayan ve başkalarınca yapılması mümkün olmayan olağanüstü işler, tabiat kanunlarına aykırı hadiseler… Bu ve benzeri hârikulâdeliklerin Allah tarafından olanlarına ise, “ayet” denilmektedir.

Tariften de anlaşılacağı üzere mu’cizenin şartları vardır:

a) Allah Teala’nın, mu’tâd sebepler olmadan yapmasıdır. Çünkü, onunla Peygamberini tasdîk ettirecektir.

b) Hadise, hârikulâde olmalıdır. Âdet olan şeyler, meselâ güneşin her gün doğudan doğması, ilkbaharda çiçeklerin açması mu’cize olmaz.

c) Bunu, başkalarının yapamaması lâzımdır.

d) Peygamber olduğunu bildiren zat istediği zaman hâsıl olmalıdır.

e) İsteğine uygun olmalıdır. Meselâ şu ölüyü dirilteceğim, deyince, başka türlü bir hârika hâsıl olursa, meselâ dağ ikiye ayrılırsa, bu mu’cize olmaz.

f) Onun isteğiyle hâsıl olan mu’cize, kendisini yalanlamamalıdır. Meselâ, ‘Şu hayvan ile konuşacağım’ deyince, hayvan ‘Bu yalancıdır’ derse, bu da mu’cize olmaz.

g) Mu’cize, o zatın, peygamber olduğunu söylemezden önce hâsıl olmamalıdır. İsa aleyhisselâmın beşikte konuşması, kuru ağaçtan taze hurma isteyince, eline hurma gelmesi…
Hz. Muhammed Mustafa’nın (s.a.v.) çocuk iken, göğsünün yarılıp, kalbinin yıkanıp temizlenmesi, başının üstünde bulut bulunması, ağaçların, taşların kendisine selâm vermeleri gibi… Peygamberlik öncesi hâsıl olan hârikalara mu’cize değil, “İrhâs” denir. Cem’isi, “irhâsât” gelir.

2. Keramet: Peygamberlik iddiasında olmayan ama bir peygambere bağlı olan Allah dostu kimselerin elinde zuhur eden hârikalar…

3. Sihir: Bazı sihirbazların Allah ile ve Peygamber ile alakaları olmadan okuyup üfleyerek yaptıkları sihirler, gösterdikleri fevkalâdelikler...

4. İstidraç: Günahkârlığı-fasıklığı, kâfirliği zahir olan/bilinen bazı kimselerin, kendilerini aç bırakarak, riyazatlarla, çilelerle, çalışarak-uğraşarak elde ettikleri hârikalar.

5. Şa’beze: Küfrü, fıskı/günahkârlığı ayan-beyan olanların ellerinde taleplerinin aksine/tersine zuhur eden hârikalar. Mesela: Bir gözü kör olduğu için açılması maksadıyla yalancı peygamber Müseylemeteülkezzab’a gelen adamın, okunduktan sonra diğer gözünün de kör olması gibi…
(Taftazani, Şerhu Akaid vb. bazı Ehl-i Sünnet İtikadına dair eserler)