TERÂVİH

 Terâvihin;
1- Oruçlu iken değil de orucun bozulduktan sonra kılınması,

2- Sayısının yirmi olması, fazla veya eksik olmaması,

3- Farz, vâcip olmadığı halde toplu olarak cemâat hâlinde kılınması, üzerinde durulması gereken üç mühim husustur.

1- Oruçlu iken değil de orucun bozulduktan sonra kılınması: Zira oruçlu iken de kılınması mümkün idi.

Biraz yukarıda orucun şeklen yani zahiri birlik yanında mânâda birlik sağladığı yani mânâ birliğini ön plânda tuttuğu, bu münâsebetle oruç tutan insanların faklı işlerde çalıştığı belirtilmişti. Yalnız orucun sağladığı birlik iftar vaktinin girmesi yani orucun bozulmasıyla sona erer. Orucun sağladığı mânevi birlik sona erince orucun temin edemediği maddî birliğin teminini, terâvih üzerine alır. Böylece Müslümanlar günlük mesai hayatlarında önce mânevî, sonra maddî birlik olmak üzere tam bir birlik ve beraberlik içinde olmuş olurlar. Başka bir ifade i!e, bu hal mânevî birliğin şartı olmakla beraber kâfi gelmeyeceğini maddî birliğin de şart olduğunu ve bunların ikisinin birbirini destekler mahiyette bir arada bulunduğu nisbette, istenilenin sağlanacağına işaret etmektedir.


Terâvihin orucun bozulduktan sonra yatsı vaktinde kılınmasını başka türlü de izah etmek belki mümkündür. Şöyle ki: Birbiriyle göz âşinalığı bulunan iki kişi gurbette karşılaştıkları takdirde uzun seneler birbirleriyle dostmuşçasına hemen konuşmaya başlarlar. Bu iki kişiyi gurbetin yalnızlığı birleştirmiştir. Bunun gibi, dışarıda şakır şakır yağmur yağarken evimizde kendimizi daha uhrevî, ev halkına daha yakın hissederiz.

Terâvih namazının yatsı vaktinde yâni gecenin karanlığında kılınması, Müslümanların günlük meşgâlelerden ve dünyevî hırslardan uzak, kendilerini Allahu Teâlâ\'ya ve din kardeşlerine daha yakın hissetmelerine sebep olur. Yâni gecenin karanlığı, sessizliği, garipliği bu insanların birbirlerine daha fazla sokulmalarına, birbirleriyle, daha fazla kaynaşmalarına vesile olur.

2- Rek\'at sayısının yirmi oluşu: Oruçlu iken kılınan farz namazlarının sayısı on rek\'attır. Terâvih namazı yirmidir, yâni iki katıdır. Bundan belki şu çıkabilir: Oruçlu iken kılınan namazlarda iki ibâdet; oruç ve namaz birleşmişlerdir. Bu münâsebetle oruçtu iken beraber kılman bu on rek\'at iki kat olarak düşünülünce oruçsuz olarak kılınan yirmi rek\'ata eşit olduğu çıkar. Bu sayılar arasındaki münasebetleri başka türlü değerlendirmek de mümkündür. Şöyle ki: Her gün kıldığımız farz ve vâcib namazların sayısı yirmidir. Bu yirmi sayısı, her gün beraber kıldığımız namazların sayısıdır. Ramazanda vitir namazı da cemâatle kılınır. Ramazanın ibâdet ayı olması hasebiyle yirmidört saatte toplu olarak kılınan namazların sayısı kadar bir daha cemâat halinde namaz kılınması emrolunmuştur. Bu yirmi sayısı üzerinde biraz daha durmak gerekir. Çünkü bir günde kılınan sünnetlerin sayısı da yirmidir. Yâni yirmidört saatte kılınan farzlar ve sünnetler İslâm için çok mübarek olan kırk sayısında birleşirler. Terâvih namazı sünnet olması hasebiyle sünnet olarak düşünülünce sünnetlerin sayısını, toplu olarak kılındığı için farz gibi düşünülünce de farzların sayısını kırk\'a iblâğ etmiş olur.

Ayrıca rek\'at olarak düşünülünce günde aitmiş rek\'at eder. Madem ki Ramazan senelik bir ibâdettir ve bütün senenin muhtevası kendinde toplanmıştır; öyle ise. sene ile ilgili bâzı işaretlerin bulunması gerekir. Bu münasebetle şöyle düşünmek belki mümkündür: Altmış rek\'at otuz günde binsekizyüz rek\'at eder. Bu sayı senenin oniki ayına bölünürse yüzelli rakkamı elde edilir. Bu yüzelli sayısı da ayın günleri olan otuza bölünürse beş rakamı elde edilir. Dikkat edilecek taraf, Ramazan\'daki namaz sayıları ile senenin her gününe âit bu beş rakamının çıkmış olmasıdır. Yâni Terâvihin sayısının eklenmiş olmasıyla bu beş rakamı elde edilmiştir. Başka şekilde bu sayıyı bulmak mümkün değildir.

Söylenmek istenileni sayılarla gösterirsek toplu olarak daha göz önünde olacaktır:

Farzlar, Vâcipler: 2 + 4 + 4 + 3 + 4 + 3 = 20

Sünnetler: 2 + 6 + 4 + 2 + 6 = 20

20 farzlar ve vacipler + 20 (sünnetler) = 40 + 20 (Teravih) = 60

60 Rekat x 30 (bir ay) = 1800 1800:12 (ay) = 150:30 = 5 Bu da beş vakit namaza denktir.

3- Farz, vacip olmadığı halde toplu olarak kılınması: Terâvih namazı sünnettir. Hiçbir sünnet toplu olarak kılınmadığı halde Terâvih namazının farzlar gibi toplu kılınması hakîkaten üzerinde en fazla düşünülmeye değer bir husustur. Farz olmayışı Müslümanları fazlaca mes\'ûliyet altına sokmamak için olsa gerektir. Toplu olarak kılınmasına gelince; bu hal, Allahu Teâlâ\'nın her ne pahasına olursa olsun Müslümanların birlik, beraberlik içinde olmalarını istemesinin en güzel bir ifadesidir. Başka bir ifade ile, sayıda hem sünnetle hem de farzla aynı eşit durumda olan Teravih, iki çeşit namazın (sünnet, farz) bütün husûsiyetlerini kendinde toplamak sûretiyle, Müslümanlara bir günlük ibâdetin zevk ve heyecanını tekrar yaşatır.

(ümit dergisi)